De nieuwe bepalingsmethode energieprestatie NTA 8800 is op 20 november 2018 door NEN gepresenteerd tijdens het Congres EPG 2.0 in de Midden Nederland Hallen te Barneveld. De vrij beschikbaar gestelde bepalingsmethode is bedoeld om te kunnen berekenen of nieuwe gebouwen vanaf 1 januari 2020 voldoen aan de BENG-eisen. Daarbij wordt afgestapt van de dimensieloze indicatoren EPC en EI. Er wordt overgegaan naar onder meer de energiebehoefte van een gebouw in kWh/m2 gebruiksoppervlakte, per jaar.
In opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties werkt NEN aan de vernieuwing van het stelsel ‘Energieprestatie Gebouwen’ en de daarbij behorende bepalingsmethode. Vanaf 1 januari 2020 gelden er namelijk nieuwe energieprestatie-eisen voor nieuwbouw. Na twintig jaar nemen we afscheid van de energieprestatiecoëfficiënt (EPC). Daarvoor in de plaats komt een nieuwe bepalingsmethode die is vastgelegd in een Nederlands Technische Afspraak: NTA 8800. Deze methode moet voldoen aan de Europese richtlijn Energieprestatie Gebouwen (EPBD). Een eerste (interne) versie van de methode is in januari 2018 afgerond (90%-versie) en vormde de basis voor een kostenoptimaliteitsonderzoek in 2018 naar de definitieve eisen voor bijna-energieneutrale nieuwbouw (BENG).
Op 20 november werden tijdens het Congres EPG 2.0 zowel NTA 8800 als de concept geadviseerde BENG-eisen gepresenteerd. NTA 8800 werd door ir. Rik van Terwisga, algemeen directeur NEN, en Gerrit van Tongeren, voorzitter Programmaraad EPG, overhandigd aan Herman Scholten, hoofd bouwregelgeving en bouwkwaliteit bij het Ministerie van BZK. Voor de duidelijkheid: tot 1 januari 2020 kunnen de huidige Nederlandse normen nog gewoon worden gebruikt, zoals NEN 7120 ‘Energieprestatie van gebouwen – Bepalingsmethode’, NEN 8088 (Bepalingsmethode ventilatie en luchtdoorlatendheid gebouwen) en NEN 1068 (Rekenmethode thermische isolatie van gebouwen). Per 1 januari 2020 worden deze normen in de wetgeving vervangen door NTA 8800.
Uitgangspunten NTA 8800
“De nieuwe NTA 8800 telt 944 pagina’s. Dat lijkt veel maar, maar deze NTA vervangt drie normen die samen wel 10.000 pagina’s omvatten. We gaan er dus fors op vooruit”, aldus Harm Valk als voorzitter van de Projectgroep NTA 8800. Maar het gaat natuurlijk niet alleen om de omvang van de bestaande normen: “De huidige bepaling van EPC en Energie-Index wordt gezien als te complex, intransparant en sluit niet aan bij de behoefte van de consument. Daarom wilde wij één nieuwe methode die aansluit bij de EPBD, zuiver fysisch is en bruikbaar is voor het bepalen van de energieprestatie, in verband met toetsing aan wettelijke eisen”, aldus Herman Scholten van het Ministerie BZK.
“De nieuwe rekenmethode moet beter aansluiten bij de gemiddelde werkelijkheid. Belangrijk is verder dat de administratieve lasten acceptabel zijn in relatie tot de beoogde doelen. Ook moet er aandacht zijn voor continuïteit van de labelklassen A t/m G. Tot slot moet de bepalingsmethode gratis beschikbaar zijn voor de markt”, zei Scholten. De nieuwe NTA 8800 is gebaseerd op de CEN-EPB normen uit 2017. Maar waarom een NTA en geen norm? “Omdat een NTA, samen met een Programmaraad, veel sneller is te realiseren dan een norm.”
Ir. Harm Valk, voorzitter projectgroep NTA 8800, gaf de onduidelijkheid van de huidige situatie nog maar eens aan: “We hebben nu de bepalingsmethode energieprestatie voor nieuwbouw, NEN 7120. Dan is er NVN 7125 voor de energieprestatie van maatregelen op gebiedsniveau. Daarnaast is er de Energie-index voor de bepaling van de energieprestatie en energielabeling van bestaande bouw. Tot slot kennen we het vereenvoudigde energielabel voor woningeigenaren. Dat werkt erg verwarrend naar de markt. Daarom bepalen we straks alles met NTA 8800.”
Hoe werkt het?
Vervolgens gaf Arine Sijl, projectleider BENG bij het Ministerie van BZK, een korte toelichting op de BENG-indicatoren die met de bepalingsmethode berekend kunnen worden. In BENG wordt de energieprestatie van een gebouw uitgedrukt met drie indicatoren:
| BENG 1. Energiebehoefte: | de hoeveelheid energie die een gebouw nodig heeft voor verwarming en koeling, uitgedrukt in ‘thermische’ kWh per m2 gebruiksoppervlakte per jaar. Deze indicator gaat over het beperken van de energievraag van het gebouw zelf. BENG 1 wordt ook wel de ‘schilindicator’ genoemd, omdat het ventilatiesysteem, warmte- en koude-opwekkers en PV-panelen geen invloed hebben op BENG 1 (wel op BENG 2). Bij BENG 1 zijn vooral isolatie, infiltratie, oriëntatie, gebouwvorm, glaspercentage, thermische massa en zonwering van belang. |
| BENG 2. Primair energiegebruik: | de hoeveelheid fossiele brandstof in kWh per m2 gebruiksoppervlakte per jaar die nodig is voor verwarming, koeling, warm water en installaties. BENG 2 is het totale primaire energieverbruik, minus de hoeveelheid hernieuwbare energie op, aan of nabij het gebouw. |
| BENG 3. Aandeel hernieuwbare energie: | het percentage (in procenten) hernieuwbare energie van het totale energiegebruik. De volgende energiebronnen worden als hernieuwbaar aangemerkt: bijvoorbeeld zonne-energie, geothermische energie en bodemenergie. |
NTA 8800 nader bekeken
“NTA 8800 is bedoeld om de energieprestatie van nieuwbouw uit te rekenen, zodat kan worden getoetst of aan de BENG-eisen wordt voldaan. Indien aanwezig maken ook gebiedsmaatregelen voor energie- en warmtelevering deel uit van de energieprestatie van een gebouw. Verder kan met NTA 8800 ook de energieprestatie van bestaande gebouwen worden bepaald, bijvoorbeeld voor het bepalen van het energielabel of de Energie-index”, vertelde Valk. “Maar de afwijking van de werkelijke energieprestatie wordt bij bestaande bouw groter naarmate het aantal berekende parameters afneemt. Niet alles is bij bestaande bouw bekend of meetbaar. Daarom werken we daar met inklapniveaus. Stel dat wel bekend is dat een spouw is geïsoleerd, maar we weten niet met welke isolatie of in welke dikte en er zijn geen tekeningen beschikbaar. Of we weten het soort cv-ketel niet. Dan gebruiken daarvoor in de plaats een forfaitaire waarde.”
Nieuw in de NTA is verder dat er gewerkt wordt met een praktijkrendementscorrectiefactor: deze geeft weer wat het verschil is tussen de prestatie van de techniek in een laboratoriumopstelling en de praktijk. “We gaan er dus niet langer vanuit dat systemen altijd goed gebruikt en onderhouden worden, want in de praktijk is dat natuurlijk niet zo”, merkte Harm Valk op. “Ook hebben we besloten dat energiemaatregelen die minder dan 2% invloed hebben op het eindresultaat, niet in de bepalingsmethode worden opgenomen.”
“Duidelijk gesteld moet verder worden dat de nieuwe bepalingsmethode uitsluitend gericht is op gebouwgebonden maatregelen. NTA 8800 is dus niet bedoeld om het werkelijke energiegebruik in te schatten. Dat verbruik is bijvoorbeeld sterk afhankelijk van bewonersgedrag en het aantal gezinsleden. Ook gaan we uit van de klimaatgegevens van De Bilt. Het gaat dus om zuivere fysische gegevens, aangevuld met beleidsmatige keuzes. Dus ja, het klimaat in De Bilt is anders dan in Groningen of Zeeland, maar die verschillen nemen we niet mee.”
De gepresenteerde NTA 8800 kan volgens Harm Valk op detailniveau nog wijzigen. Ook wordt er nog hard gewerkt aan de benodigde rekensoftware en opleidingen en examens van adviseurs. “Maar zoals het er nu uitziet zijn we op tijd klaar!”
